Bu yardımın ana konusu ayrılan eşler ve çocuklarını kapsamaktadır. Boşanma neticesinde velayetini alamayanların reşit konumuna gelmemiş çocuklarına mahkeme kararları ile hükmedilen para yardımı türüne iştirak nafakası denilmektedir. Nafakalar ile bunları alım hakları, nasıl alınacağı, kimlerin alacağı ile hakları merak edilen konular arasında bulunuyor. Nitekim artan boşanmalar bu bilgilerin arayışını artırıyor.
İştirak Nafakası Neden Ödenir?
Bu nafaka yardımının yapılmasında ayrılan eşlerin kusurları ile boşanmalarına neden olabilecek hususlar etki etmez. Ana sebep reşit olmayan çocukların yetişimi, sağlık ve eğitimleri ile yaşamlarında oluşacak giderlerinin maddi olarak velayetin verilmediği eş tarafından karşılanmasıdır. Bu karşılama tamamen olmasa da kısmen sayılabilir ayrıca katkı sağlamak olarak geçmektedir. Yasal olarak bu durum Medeni Kanunun 182-2 maddesinde belirtilmiştir.
Boşanma davalarının açılması ve başlanması neticesinde mahkeme hakimleri tedbir nafakası bağlar. Bu nafaka boşanmanın gerçekleşmesi ile iştirak nafakasına döner. Bu tür davalara bakan adli makamlar ise Aile Mahkemeleridir.
İştirak Nafaka Davasını kimler Açabilir?
Boşanma gerçekleşmesinin ardından Aile Mahkemesi velayeti alamayan veliye reşit olmayan çocuklarına para ödemesi yapmasını ister. Bu para ödemesi iştirak nafakasıdır. Bu yardımın alınması için talep ile dava açılması mecburidir. Bu durum Medeni Kanunun 329 ncu maddesinde belirtilmiştir. Buna göre iştirak nafakası almaya hak kazanacak ve dava açabilecek kişiler söz konusu çocuklara bakan eşler, çocuklara atanan kayyımlar, çocukların vasileri ile konuyu ayırt etme gücüne sahip çocuklardır.
İştirak Nafakası Ne Kadar? Miktarı Nasıl Hesaplanıyor?
Nafaka miktarının belirlenmesinde çocuğun giderleri önemli yer edinir. Yaşı itibariyle gördüğü eğitim, eğitimin şartları, sosyal ve ekonomik koşullar ile parasal açıdan değeri dikkate alınması ile hesaplanmaktadır. Burada karar verecek hakimin inisiyatifi önemlidir. Söz konusu velayeti alamayan aile bireyinin geliri ve giderleri de bu hesaba etki eder. Refah yaşama düzeyi ile iştirak nafakası almaya hak kazanan çocuklara daha fazla hesaplama söz konusu edilebilir. Eğitim görmeyen bir çocuk ile örneğin üniversite öğrencisi çocuğun nafaka tutarı bir olmaz. Bu durum giderler ile ilgili ve ihtiyaca göre belirlenmektedir. Bu hesaplama sonrası verilen kararda hakim ayrıca ilerleyen dönemlerde ne kadar artırılacağına dair bir karar bağlayabilir. Bu karar ile her yıl o oranda nafaka tutarında artış olur. Fakat ilerleyen zamanlarda nafakayı alan kişiler ile dava açmaya hak kazanan kişiler ekonomik durumları göz önüne alarak ihtiyacına binaen nafaka tutarının yetmediğinden bahisle tekrar nafaka miktarının artırılması için dava açıp talepte bulunabilir. Bu durumda tekrar bir tutar belirlenmesi gerekir. Bu tutarın belirlenmesinde TÜFE- TEFE- DİE, döviz artışları, altın fiyatları gibi durumların endeksleri de dikkate alınmaktadır.
Kaç Yaşına Kadar İştirak Nafakası Alınır?
İştirak nafakası kişinin reşit olma dönemine kadar sürer. Burada reşit olma yaşı 18 iken evlilik ile reşit olma yaşı 15e inebilir. Bu durumda nafaka son bulur. Fakat eğer çocuk eğitimine devam ediyorsa bu yardım son bulmasının ardından yardım nafakası davası açılması söz konusu olur. Bu dava ile kişi almaya hak kazanması halinde iştirak nafakası da yardım nafakasına dönüşmüş olur.
İştirak Nafakasının Son Bulması
Burada nafakayı ödeyen kişinin ölmesi, çocukların reşit sayılması ve bu noktadan itibaren eğitimine devam etmiyor olması ile iştirak nafakasını alan çocuğun evlenmesi neticesinde iştirak nafakası son bulur.
İştirak Nafakasının Ödenmemesi Durumu
Ailelerin bağlanan iştirak nafakasını borçlu tarafından verilmediği takdirde bazı hakları bulunmaktadır. Burada nafaka tutarının ödenmesi için bazı tedbirler söz konusu. Bu tedbirler ise şu şekilde;
- Nafaka borçlusu borcunu ödemediği zamanlarda kişiler icraen alacağına başvuru yapabilir. Burada kişinin üzerinde haciz borcu bulunuyorsa burada birinci öncelik iştirak nafakası alabilecek kişilerdir. Borçlunun malı mülkü satılması halinde öncelik olarak bu kişilerin nafakası kesilir ve alacaklılara verilir.
- Emekli maaşlarına haciz yasal olarak kapalı bir yol iken iştirak nafakalarında aynı durum söz konusu değildir. Bu nedenle emekli maaşına da haciz konulması ile alacak tahsili yapılabilir.
- Alacaklının maaşına konulan haciz ile iştirak nafakasının tamamı kesintiye uğratılabilir. Burada kesinti miktarı azami olmaz.
- Nafakayı ödeyen kişinin maaşında haciz söz konusu ise bu haciz olsa bile iştirak nafakası bağımsız olarak kişinin maaşından kesilebilmektedir.
Yardım Nafakası ile aynı cezaya sahip olan yaptırım gücü ise alacaklı kişinin başvurması ile nafaka borçlusunun üç aya kadar tazyik hapsi ile cezalandırılmasıdır. Bu ceza nafakanın ödenmesi ile son bulabilir. Ancak nafakayı veren kişi azaltılması yada kaldırılması amaçlı olarak dava açması cezayı erteleyebilir.
Nafaka Borçlarında Zaman Aşımı Bulunur mu?
Nafaka borcu ve alacakları ile ilgili olarak mahkeme ilamları ile söz konusu iştirak nafakasında yapılan son işlem tarihinden itibaren 10 yıl geçmesi halinde zaman aşımına uğramaktadır. Yani mahkeme ilanı dikkate alınır ve dayanak gösterilerek işlem yapılmasının önüne geçilir.
İştirak Nafakası Miktarı Nasıl Artırılır?
Boşanma ile karara bağlanan iştirak nafakası ilerleyen dönemlerde davaya konu edilerek artırılması söz konusu. Burada nafakayı almaya hak kazanan çocuğun ihtiyaçlarının göz önüne alınması, artan TEFE ve TÜFE ile döviz kurları ve ekonomik durumlar dikkate alınarak kişinin gelirinin de arttığından bahisle dava açılabilir. Bu dava nafakanın azaltılması içinde olabilir. Burada ödeyen kişinin harcamalarının artması yada alan kişinin harcamalarının artması söz konusudur. Nafaka ödeyen kişinin tekrar evlenmesi, çocuk sahibi olması ile harcamaları artar. Bu nedenle ödediği nafakanın düşürülmesi talebinde bulunabilir. Bunun yanında nafakayı alan çocukların velileri de devam eden eğitimlere oranla ihtiyaçlarının artmasını gerekçe göstererek nafaka miktarının yükseltilmesi talebinde bulunabilir. Talepler yine aile mahkemelerine dilekçe ile yapılır.
İştirak Nafakası Ne Zaman Başlar?
Boşanma amaçlı olarak yapılan başvuru neticesinde söz konusu boşanmanın gerçekleşmesi ayrılığın başlama tarihinden itibaren tedbiren başlar. Bu nedenle boşanma davasının başlamasından önceki ayrılık süresi de dikkate alınır ve kişilerden toplu olarak iştirak nafakası ödenmesi talep edilir. Kişilerin boşanma davası açılmasından önceki ayrılıklarının başlangıç tarihinin kesinleşmesi ile iştirak nafakası başlar.
İştirak Nafakası Ne Zaman Biter?
Çocuklara bağlanan iştirak nafakasının son bulmasında ana neden mahkeme kararıdır. Burada mahkeme kararı olmaması halinde nafakanın son bulması için çocuğun reşit yaşına girmesi yada evlenmesi gerekir. Elbette bunun yanında velayetin değişimi, çocuk ile nafakayı ödeyen kişinin ölmesi de iştirak nafakasının bitmesine neden olur.
Çocuğa Bakan Velinin Nafaka Yükümlülüğü
Boşanma neticesinde velayetin verildiği kişi çocuğa bakmakla yükümlüdür. Bu yükümlülük ile iştirak nafakasının verilmesi ancak destek amaçlıdır. Burada kişi bu yardımı almak için çocuğa bakmak zorundadır. Çocuğa bakmıyorsa zaten nafakayı veren kişinin açacağı dava ile bu durum değişir ve çocuğa bakmakla yükümlü olan kişi nafakayı almaya hak kazanabilir. Bazı boşanmalar neticesinde çocuklar aile bireyleri arasında gidip gelir ve bakma yükümlülüğü değişiklik gösterebilir. Bu nedenle hukuki anlaşmazlıklar söz konusu edilir. Her iki durumda da yine mahkemeye başvuru yapılarak söz konusu iştirak nafakasının iptali, artırımı, azaltılması gibi taleplerde bulunulabilir.
