“İşsizlik sigortası; bir iş yerinde çalışırken, çalışma istek, yetenek, sağlık ve yeterliliğinde olmasına rağmen, kendi istek ve kusuru dışında işini kaybedenlere, uğradıkları gelir kayıplarını kısmen de olsa karşılayarak kendilerinin ve aile fertlerinin zor duruma düşmelerini önleyen, sigortacılık tekniği ile faaliyet gösteren, Devlet tarafından kurulan zorunlu bir sigorta koludur.”
-5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 4. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi ile ikinci fıkrası kapsamında olanlardan bir hizmet akdine dayalı olarak çalışan sigortalılar,
-506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun geçici 20. maddesinde açıklanan sandıklara tabi sigortalılar,
-Ülkemizde çalışma vizesi ile çalışan yabancı işçiler işsizlik sigortasından yararlanabilmektedirler.
Daha önce de dediğimiz gibi devlet tarafından zorunlu tutulan işsizlik sigortası 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 80 ve 82’nci maddelerinde belirtilen prime esas aylık brüt kazançlar üzerinden; Sigortalı % 1, İşveren % 2, Devlet %1 oranında prim ödemektedir. Ayrıca, İşsizlik Sigortası Fonu’nun olası açıkları da Devlet tarafından karşılanacaktır.
İşsiz kalan vatandaşların en zor günlerinde imdatlarında imdadına işsizlik maaşı yetişiyor. Peki, işsizlik maaşı nedir? Daha önce sigortalı olarak çalışan işsizlere 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununda belirtilen şartları taşımaları halinde işsiz kaldıkları dönem için yine Kanunda belirtilen süre ve miktarda yapılan ödemeye işsizlik ödemesi denir. İŞKUR’un konu hakkında detaylı açıklamasını
https://www.iskur.gov.tr/is-arayan/issizlik-sigortasi/issizlik-odenegi/ adresinden bulabilirsiniz.
İşsizlik maaşını kimler alabilir?
Bir hizmet akdine bağlı çalışan sigortalılar, sandıklara bağlı sigortalılar, çalışma vizesiyle çalışan yabancılar işsizlik sigortasından yararlanabilir.
İşsizlik sigortası şartları nedir?
Bir işçinin işsizlik sigortasından yaralanabilmesi için, iş akdinin işveren tarafından tek taraflı olarak fesh edilmesi (kovulması) gerekmektedir.
Çalışanın iş yerinden ayrılmadan önce en az 120 gün kesintisiz prim ödemesinin gerçekleştirilmiş olması gerekmektedir. Aynı zamanda son üç yıl içinde en az 600 gün işsizlik sigortası primlerinizin ödenmesi gerekmektedir.
İşsizlik sigortasına başvurmak için hizmet akdinizin fesh edilmesinden otuz gün içinde İŞKUR’a başvurmanız gerekmektedir.
İşsizlik maaşından yararlanmak için gerekli şartlardan biri olan 120 gün kesintisinin prim ödemesinde kesinti sayılmayacak haller nelerdir?
-Hastalık,
-Ücretsiz izin/aylıksız izin
-Disiplin cezası
-Gözaltına alınma,
-Hükümlülükle sonuçlanmayan tutukluluk hali,
-Kısmi istihdam,
-Grev,
-Lokavt,
-Genel hayatı etkileyen olaylar,
-Ekonomik kriz,
-Doğal afet,
-Fesih tarihinde çalışmamış
-Ev hizmetlerinde 30 günden az çalışma
-Kısa çalışma ödeneği
-Yarım çalışma ödeneği
İşsizlik maaşı nasıl hesaplanır?
İşsizlik maaşı miktarı için, sigortalı çalışanın son 4 aylık prime esas kazançları dikkate alınır. 4 aylık brüt kazanç üzerinden hesaplanan günlük ortalama kazancın %40’ı işsizlik ödeneği olarak hesaplanır. Kaç gün ödenek alınacaksa o kadar günle çarpıldıktan sonra aylık olarak işçinin hesabına yatırılır. Yani çalışan ortalama ücretinin %40’ı kadar işsizlik maaşı alabilir.
İşsizlik ödeneğinin limiti asgari ücret üzerinden belirlenmiştir. Bir kişinin alabileceği günlük işsizlik ödeneği en fazla günlük brüt asgari ücre tutarının %80’i kadar olabilir. Yüksek ücretli çalışanlar için günlük ortalama kazancın %40’ı, günlük asgari ücretin %80’ini aşıyorsa, kişinin alacağı günlük işsizlik ödeneği asgari ücretin %80’i kadar olacaktır. İşsizlik maaşından sadece damga vergisi kesintisi yapılır.
Son 4 aylık prime esas kazançların ortalamasının %40’ı alınarak sadece damga vergisi kesilir (%0,00759) ve kalan tutar ödenir. Bu durumda dikkat edilmesi gereken nokta ise ücretiniz yüksek olsa dahi direkt %40’ı kadar işsizlik sigortası alınmaz, işsizlik sigortası asgari ücretin %80 inden fazla olamaz. Şimdi, 2019 yılında asgari ücretle çalışan bir işçinin işsiz kalması durumunda alacağı maaşın ne kadar olduğuna bakalım. (Brüt maaş 2.558,40 TL üzerinden hesaplanacaktır.)
Son 4 Aylık Prime Esas Kazancının Toplamı: 2.558,40+2.558,40+2.558,40+2.558,40=10.233,60
Ortalama Aylık Kazancı: 10.233,60/4=2.558,40
Ortalama Kazancının %40’ı: (2.558,40) x (%40) =1.023,36
Damga Vergisi Kesintisi: (1.023,36) x (0,00759)=7,7673024
Hak kazanılan işsizlik maaşı tutarı: (1.023,36) – (7,7673024)=1.015,59 TL’dir.
Bu kez çalışanın brüt 4.000 TL maaş aldığını varsayalım. Buna göre işsizlik maaşı tutarı şu şekilde hesaplanacaktır:
Son 4 Aylık Prime Esas Kazancının Toplamı: 4.000+4.000+4.000+4.000=16.000 TL
Ortalama Aylık Kazancı: 16.000/4=4.000
Ortalama Kazancının %40’ı: (4.000) x (%40)=1.600
Damga Vergisi Kesintisi: (1.600) x (0,00759)=12,144
Hak kazanılan işsizlik maaşı tutarı: (1.600) – (12,144)=1.587,85 TL’dir.
